दुरस्थाः पर्वताः रम्याः

दुरस्थाः पर्वताः रम्याः वेश्याः च मुखमण्डले |

युद्धस्य तु कथा रम्या त्रीणि रम्याणि दूरतः ||

अर्थ - दुरून डोंगर साजरे दिसतात आणि चेहरा सजवलेल्या वेश्या सुद्धा. युद्धाच्या कथा पण रम्य असतात. हे तिन्ही लांबूनच रम्य भासते. 

समानार्थी मराठी वाक्प्रचार - दुरून डोंगर साजरे 

विद्वान सर्वत्र पूज्यते

स्वगृहे पूज्यते मूर्ख:, स्वग्रामे पूज्यते प्रभु: ।

स्वदेशे पूज्यते राजा, विद्वान सर्वत्र पूज्यते ।।

शाब्दिक अर्थ -

मूर्ख माणसाला त्याच्या स्वतःच्या घरात मान मिळतो. गावच्या नेत्याला गावात मान मिळतो. राजाला स्वतःच्या राज्यात मान मिळतो. विद्वान माणसाला जगभर मान मिळतो. 

भावार्थ -

विद्वात्तेला स्थळाच्या मर्यादा नसतात. म्हणूनच विद्वान माणसाला जगात कुठेही सन्मान मिळतो.

विद्वत्वं च नृपत्वं च न एव तुल्ये कदाचन ।

स्वदेशे पूज्यते राजा, विद्वान सर्वत्र पूज्यते ।।

शाब्दिक अर्थ -

विद्वान माणूस आणि राजा यांची तुलना होऊच शकत नाही. कारण राजाला स्वतःच्या राज्यात मान मिळतो, तर विद्वान माणसाला जगभर मान मिळतो. 

भावार्थ -

सांपत्तिक वैभवाला मर्यादा असतात पण विद्वात्तेला स्थळाच्या मर्यादा नसतात.

शरदि न वर्षति गर्जति

शरदि न वर्षति गर्जति वर्षति वर्षासु निःस्वनो मेघः |

नीचो वदति न कुरुते न वदति सुजनः करोत्येव ||

शब्दार्थ  - 

शरद ऋतु मधील मेघ हे पाऊस देत नाहीत पण खूप गर्जना करतात. वर्षा ऋतु मधील मेघ हे गर्जना करत नाहीत पण पाऊस देतात. 

दुर्जन व्यक्ति फ़क्त बोलतात पण करत काहीच नाहीत. सुजन व्यक्ति बोलत नाहीत करून दाखवतात. 

मराठी समानार्थी म्हण - 

गर्जेल तो बरसेल काय?

अवयव - वाक्प्रचार / म्हणी

हातच्या काकणाला आरसा कशाला 

नाकी नऊ येणे 

मऊ लागले म्हणून कोपराने खणू नये 

बडबडगीत - अवयव ओळख

लहान मुलांना अवयवांची ओळख करून देणारे सहज सुंदर बडबडगीत.. नवनीत च्या बडबड गीतांच्या पुस्तकात वाचलेले.. लहानपणी शिकलेले.. 

आता लहान मुले head - shoulder-knees and toes.. eyes ears mouth and nose.. हे rhyme म्हणत English मधून शरीराचे अवयव आणि त्यांची ओळख करून घेत असतात.. त्याच सोबत आपण हे बडबडगीत शिकवून मराठीत पण अवयवांची ओळख करून देऊ शकतो.. 

करंगळी मरंगळी 

मधलं बोट चाफेकळी 

तळहात मळहात 

मनगट कोपर 

खांदा गळगुटी हनुवटी 

भाताचं बोळकं 

वासाचं नळकं 

काजळाच्या डब्या 

देवाजीचा पाट 

देवाजीच्या पाटावर 

चिमण्यांचा किलबिलाट  

शब्द संचय - अवयव

शब्द संचय - अवयव

डोके - शिर, मस्तक, माथा, शीर्ष

शरीर - अंग, धड, काया, तनू, तन, देह, वपू, कुडी

कपाळ - भाळ, निढळ, लल्लाट

डोळे - चक्षू, नयन, नेत्र, लोचन

बुबुळ - डोळ्याच्या मध्य भागातील गोलाकार रचना.

पापणी - डोळ्याच्या भोवतालचे केस 

नाक - नासिका

नाकपुडी -  नाकाचे दोन भाग 

नाकाचा शेंडा - नासिकाग्र 

तोंड - वदन, मुख, आनन, तुंड, जबडा

जीभ - जिव्हा

दात - दंत

सुळे 

दाढ - मागचे दात

अक्कलदाढ

दुधाचे दात - लहान बाळाचे दात. हे दात पडतात आणि मग परत दात येतात. 

टाळू  

कान - कर्ण, श्रवणेंद्रिय

हनुवटी - जिवणी

मान - गळा

हात - भुजा, हस्त, कर, बाहू

मनगट 

कोपर 

हृदय - काळीज

छाती - छाताड

पोट - उदर

कंबर -  कटी

पाय - चरण, पद

पोटरी 

घोटा 

गुडघा - ढोपर

५ बोटे - करंगळी, मरंगळी, मधलं बोट, चाफेकळी, अंगठा

शब्द संचय - भाज्या

डांगरी भोपळा - लाल भोपळा 

चक्की भोपळा - गोल पांढरा भोपळा 

बाची - गवार 

डामवे - शेवग्याची शेंग 

रातांबे - आमसुलाचे फळ 

कोकंब - आमसूल