बुधवार, १७ जून, २०२०

स्वयंपाक घर - शब्द संचय

कणगी - धान्य साठवायला कुडाचे बांधलेले झाकणासहित पिप 
धुराडे / चिमणी - स्वयंपाक घरातील धूर बाहेर जाण्यासाठी केलेली झरोक्यासारखी रचना 
चुलीचा वैल - चुलीचा जाळ एका बाजूने बाहेर जातो त्याला वैल असे म्हणतात 
चूल ही तीन खुरांची असते. त्याच्या बाजूला चार खुरांची "वैल" असते. दोघांच्या मध्ये बोगद्यासारखा पोकळ भाग केलेला असतो. जेणेकरून चुलीतील जाळ त्या बोगद्यातून वैलाकडे गेला की त्या मंद आचेवर दूध किंवा भाताचे आधण ठेवले जाते, जे मंद आचेवर हळुवार शिजत राहते. 
चुलीला पोतेरे करणे - चूल सारवणे 
फुंकणी - लाकडाला जाळ लावण्यास/ हवा फुंकण्यासाठी वापरत असलेला पाईप सारखा तुकडा 
फडताळ - दही/दूध ठेवायचे लाकडी कपाट 
शिंकाळे - कांदे बटाटे ठेवायचे छताला तारेने टांगलेले भांडे 
ताटाळे - ताटल्या ठेवायचा स्टॅन्ड 
तांब्या फुलपात्र /लोटी भांड 
गंज - कढी / ताक करायचे उभट भांडे 
पेले - ग्लास 
गडू 
कळशी, हंडा  - विहिरीवरून पाणी आणायला वापरायचे / पाणी साठवायचे भांडे 
चिपटे - एक किलो चे मापटे 
जाते - दळण दळण्यासाठी वापरायचे दगडाचे यंत्र 
कांडप - मिरची / मसाला करताना कुटून पदार्थ बारीक करण्याची क्रिया 
उखळ - कांडप करायला वापरायचे यंत्र 
मुसळ - कांडप करायला वापरायचा कुटायचा दांडा 
खलबत्ता - छोट्या प्रमाणात कुटायचे यंत्र 
ताकाची मेढ - ताकासाठी रवी बांधतो तो मोठा लाकडी खांब 
चरवी - ताक करायचा छोटा हंडा 
पदार्थ कळकणे - आंबट पदार्थ पितळ्याच्या पातेल्यात ठेवल्यावर दूषित होण्याची रासायनिक क्रिया 
पाटा वरवंटा - वाटण करण्यासाठी दगडाचा पाट असतो तो पाटा आणि आणि रगडायचा असतो तो वरवंटा 
भातवाडी /हात - भात वाढायचा हाताच्या आकाराचा चमचा 
काताणे - करंजी ची कड कातरायची फिरकी
ओगराळे - माठातून पाणी घेण्यासाठी किंवा मोठ्या पातेल्यातून पातळ पदार्थ घेण्यासाठी मूठ असलेले आणि पुढे खोलगट आकार असलेले 
पंचपाळे - चटण्या, कोशिंबीरी, लिंबू असे छोटे प्रकार एकाच वेळी वाढायला नेण्यासाठी चार वाडगे आणि त्याला मूठ असलेले भांडे 
मसाल्याचे पंचपाळे - तिखट, हळद, मोहरी, जिरे ठेवायचा डबा 
उलथने - धिरडी पलटायला, भाजायला असे पुढे चपट्या आकाराचे चमचे 
डाव - पातळ पदार्थ वाढायला खोलगट चमचा 
पळी - डावपेक्षा थोडे उथळ चमचे 
मूद पाडणे 
थाळा - कड असलेली ताटे 
परात - कणिक मळायला वापरायचे कड असलेले भांडे 
काथवट - लाकडी परात 
ताट - जेवायला घ्यायचे भांडे 
वाटी - पातळ पदार्थ पानात घेण्यासाठी गोलाकार खोलगट भांडे 
फिरकीचा तांब्या - प्रवासात पाणी नेण्यासाठी फिरकीचे झाकण व कडी असलेला तांब्या 
तबक - पान, सुपारी, लवंग, वेलची ठेवलेले ताट   
रोळी -धान्य रोळून खडे वेगळे काढायला वापरायचे पात्र 
चाळणी - धान्य / पीठ चाळायला वापरायचे पात्र 
दुरडी - धुतलेले जिन्नस ठेवायला वापरतात टोपली सारखी विणलेली असते 
धान्य मापण्याची मापे - निठवे, अधोली, पायली, फरा 
भुई घेणे - अंगण किंवा ओटा पूर्ण खोदून ती माती एकसारखी करून पुन्हा सपाट करून पाणी टाकून चोपण्याने चोपून एकसारखी करणे. 
चोपणे- हे कपडे धुवायच्या धोक्यासारखे लाकडी असते. बॅट सारखा आकार पण थोडे जाड आणि लाकडी 
सरपण - जळाऊ लाकडे 
भुश्याची शेगडी - लाकडाचा भुसा सरपण म्हणून वापरात येणारी शेगडी 
निखारे - कोळसा पेटल्यावर तयार होणारे व धग देणारे

कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:

टिप्पणी पोस्ट करा

दुरस्थाः पर्वताः रम्याः

दुरस्थाः पर्वताः रम्याः वेश्याः च मुखमण्डले | युद्धस्य तु कथा रम्या त्रीणि रम्याणि दूरतः || अर्थ - दुरून डोंगर साजरे दिसतात आणि चेहरा सजवलेल...